Financiële indicatoren

In de Financiële verordening (artikel 4.28) is aangegeven dat Provinciale Staten jaarlijks in de Kadernota de signaleringswaarden vaststelt de vijf financiële indicatoren: schuldquote, solvabiliteit, weerstandsvermogen,
structurele lasten investeringen, garant- en borgstellingen. Bij iedere indicator leveren GS een korte analyse over de desbetreffende signaleringswaarde. Als twee of meer signaleringswaarden worden bereikt kunnen Provinciale Staten een uitgebreidere analyse aanvragen of direct maatregelen treffen.

Achtergrond van deze artikelen in de financiële verordening is de behoefte om op een gestructureerde
wijze de ontwikkeling van de financiële situatie van de provincie Zuid-Holland te kunnen volgen. De indicatoren die dit moeten bewerkstelligen zijn een mix van al bekende indicatoren die al enkele jaren in de
paragraaf Weerstandsvermogen worden weergegeven en nieuwe indicatoren.

De signaleringswaardes worden per P&C product afgezet tegen de gemeten waardes. Waarbij de
signaleringswaarde vier keer (kadernota, begroting, voorjaarsnota en najaarsnota) wordt afgezet tegen een
begrote (geplande) waarde en één keer (jaarrekening) tegen een gerealiseerde waarde.

In deze Voorjaarsnota blijven alle indicatoren onder de vastgestelde signaleringswaarde.

Netto schuldquote

De netto schuldquote wordt berekend conform de “Regeling vaststelling wijze waarop kengetallen worden vastgesteld en opgenomen in begroting en jaarverslag provincies en gemeenten” van het rijk. Op basis van deze regeling wordt dit kengetal al enkele jaren in de begroting en jaarrekening weergegeven in de paragraaf weerstandsvermogen. Dit kengetal wordt berekend door de schuld van een decentrale overheid te delen door de jaarlijkse baten. Er is momenteel geen wettelijke grens vastgesteld. De VNG houdt voor gemeenten een signaalwaarde aan van 130%, boven deze waarde is er sprake van een relatief hoge schuldendruk. Hierbij moet worden aangetekend dat bij gemeenten het aandeel exploitatie-uitgaven vrij hoog is. Bij waterschappen is juist sprake van intensieve investeringsuitgaven, daar is geen formele bovengrens gesteld maar wordt een grens van < 250% als acceptabel gezien.
De provincie Zuid-Holland is momenteel een van de weinige provincies met een substantiële schuldpositie.

Vastgestelde signaleringswaarde: 200%

Korte analyse

Naar aanleiding van de wijzigingen in deze voorjaarsnota wordt de schuldquote aan het einde van dit jaar geraamd op 117%, een verlaging van zo’n 20% ten opzichte van de verwachte schuldquote in de primaire begroting 2023. Deze verlaging wordt veroorzaakt door de resultaten uit 2022. Zoals al eerder aangegeven gaat het hier om de begrote (geplande) schuldquote, de historie laat zien dat de realiseerde schuldquote substantieel lager uitvalt. De stijging van de schuldquote ten opzichte van 2022 wordt veroorzaakt door inzet van reserves en investeringen.

Solvabiliteit

De solvabiliteit wordt berekend conform de “Regeling vaststelling wijze waarop kengetallen worden vastgesteld en opgenomen in begroting en jaarverslag provincies en gemeenten". Dit kengetal wordt dus al enkele jaren in de begroting weergegeven in de paragraaf Weerstandsvermogen. Deze ratio geeft aan welk percentage van de bezittingen is gefinancierd door eigen vermogen.

Vastgestelde signaleringswaarde: 20%

Korte analyse:
Door de beoogde onttrekkingen van de reserves in de komende jaren en de stijging van de balanstotalen wordt
een steeds groter gedeelte van de balans gefinancierd door vreemd vermogen. Op dit moment is de verhouding
vreemd vermogen / eigen vermogen ongeveer 56-44.
Ook hier geldt dat de verschillen tussen de begrote waardes en de gerealiseerde waardes de afgelopen jaren
substantieel waren.

Weerstandsvermogen

Bij het weerstandsvermogen wordt onderscheid gemaakt tussen het incidenteel en structureel weerstandsvermogen. In de Financiële verordening provincie Zuid-Holland 2021 is vastgesteld dat voor beide ratio’s de provincie een waarde van minimaal 2 handhaaft en is de berekeningsmethode voor het incidenteel weerstandsvermogen gewijzigd. Deze berekeningsmethode is met terugwerkende kracht toegepast op alle voorgaande jaren. Vanaf de Voorjaarsnota 2023 is de gewijzigde Financiële verordening 2021 van kracht: voor het weerstandsvermogen wordt de signaleringswaarde van minimaal 1 gehanteerd en vormt de bufferreserve Weerstandscapaciteit de incidentele weerstandscapaciteit ter afdekking van de risico’s met een incidenteel karakter.

Korte analyse:
Zowel het incidenteel als het structureel weerstandsvermogen is de afgelopen jaren ruim boven de signaleringswaarde gebleven. Dit betekent dat er ruim voldoende structurele en incidentele middelen zijn om de geïdentificeerde risico’s op te vangen. Het structurele weerstandsvermogen is ten opzichte van 2022 flink gestegen vanwege een verschuiving tussen structurele en incidentele risico’s, waardoor de omvang van de structurele risico’s is afgenomen. Het incidentele weerstandsvermogen is gestegen vanwege een toename van de algemene reserve.

In 2023 is vanaf de Voorjaarsnota een trendbreuk zichtbaar. Dit komt door het instellen van één bufferreserve Weerstandscapaciteit, het opheffen van bestaande bufferreserves en het verlagen van de norm voor het weerstandsvermogen naar minimaal 1 (zie voor een nadere toelichting de paragraaf Instellen bufferreserve weerstandscapaciteit ). De incidentele risico’s die door de bestaande bufferreserves werden afgedekt, worden vanaf heden afgedekt via de bufferreserve Weerstandscapaciteit. De omvang van de bufferreserve Weerstandscapaciteit wordt bepaald door de omvang van de incidentele risico’s - met een minimum van € 30 miljoen-, zodat het incidenteel weerstandsvermogen overeen komt met de norm van minimaal 1. De incidentele risico’s, en daarmee de weerstandscapaciteit, bedragen momenteel € 32,1 mln. Indien de algemene reserve wordt meegenomen bij de berekening van het incidenteel weerstandsvermogen, zodat deze vergelijkbaar is met voorgaande jaren, dan bedraagt deze 8,1. De daling ten opzichte van voorgaande jaren is te verklaren door het feit dat de omvang van de incidentele risico’s is toegenomen vanwege het opheffen van de bufferreserves.

Structurele lasten investeringen

Deze ratio geeft de verhouding tussen de structurele lasten van meerjarige investeringen en de baten in een
begrotingsjaar weer. Deze lasten bestaan uit de totale som van de afschrijvingslasten en rentelasten van
geactiveerde investeringen en uit de lasten van meerjarige (lease)verplichtingen.
Door naast de kapitaallasten ook rekening te houden met o.a. leaseconstructies wordt niet alleen rekening
gehouden met de lasten van investeringen die geactiveerd zijn maar met de totale jaarlijkse kosten van alle
meerjarige investeringen. Dit ongeacht de manier waarop deze gefinancierd zijn.
Deze lasten zijn niet meer beïnvloedbaar voor PS en drukken voor langere tijd op de begroting.

Vastgestelde signaleringswaarde: 20%

Korte analyse:
Het aandeel structurele lasten investeringen blijft op de korte termijn constant. Voor verder informatie zie de
Kadernota 2024-2027.

Garant- en borgstellingen

Dit kengetal geeft de verhouding weer tussen de hoogte van de garant -en borgstellingen die de provincie heeft afgegeven en de baten in een jaar. De garant- en borgstellingen zijn verplichtingen die (behalve in de Paragraaf Weerstandsvermogen en Risicobeheersing) niet cijfermatig op de balans worden meegeteld. Het gaat hierbij om de garant- en borgstellingen. Conform artikel 50 van het BBV moet het bedrag waartoe aan natuurlijke en rechtspersonen borgstellingen of garantstellingen zijn verstrekt, worden vermeld.
Doordat de totale hoogte van deze garant- en borgstellingen potentiële toekomstige verplichtingen zijn en de
(uitkomsten) van het benodigd weerstandsvermogen beïnvloeden is de verhouding tussen het totaal van deze
posten en de totalen baten van belang.

Vastgestelde signaleringswaarde: 20%

Korte analyse:
Het huidige saldo garant- en borgstellingen is zeer beperkt. Het betreft hier incidentele besluiten en nieuwe garant- en borgstellingen worden momenteel niet begroot in de meerjarenbegroting.